EFI ; Extensible Firmware Interface nin kısaltılmışıdır , yeni bir BIOS standardı olup Intel tarafından geliştirilmiştir ve BIOS özelliklerinin genişlemesine olanak vermiştir , Özellikleri genel bir standart
olan UEFI olarak yapılmıştır , İşletim sistemi ile Firmware arasındaki bir arayüzdür
UEFI özellikleri IA mimari–tabanlı yeni nesil bilgisayarlar için tasarlanmıştır ve 1998 yılında başlayan "Intel® Boot Girişimi" (IBI) Programının bir sonucudur , Intelin orjinal versionunu içeren bu özellikler EFI adı altında version 1.10 olarak yayımlandı , 2005 yılında "Birleşik EFI Forumu" olarak sektörel çapta bir örgüt kuruldu , amacı ise EFI özelliklerinin genişletilip gelişimi için çalışmalar yürütmektir , UEFI ye ait geniş bilgilere Buradaki sayfadan ulaşabilirsiniz
EFI arayüzü belirlli veri tablolarından oluşur ve bu tabloların içinde platform il ilgili bilgiler vardır mesela ; Boot servisi çağrılması ve İşletim sistemi ve yükleyicisi (Loader) tarafından kullanılan Runtime servisi bilgisi burada bulunur. böylece bir işletim sisteminden boot etme ve boot öncesi uygulamaları çalıştırmak için standart bir ortam sağlanmış olur , EFI sistem bölümü , FAT ın UEFI tanımlı özelliklerini içeren bir varyasyonu ile formatlanmış olan ve firmware nin bulması için belirli bir GPT bölüm türünün kullanıldığı bir dizindir , amacı: Firmware katmanı ile herkese Normal sabit disk dizininden veri okuma yetkisi vermektir.
EFI nin yaptığı değişiklikler
1. BIOS un işletim sistemini n seçimine izin verdiği Boot loader i siler
2. EFI satıcılara , ters mühendislik (reverse engineered) yapılmasına müsade etmeyen sürücüler oluşturma olanağı verir.
3. Boot sırasında çalışabilen küçük ve yönetilebilir bir arayüz ün dahil olduğu bir Shell (Kabuk) içerir
Hem BIOS hemde UEFI , bilgisayarlar için birer Firmware çeşididir diyebiliriz , Firmware nedir derseniz: Bir donanımın Üretim aşamasında read-only memory (ROM) yani salt okunur belleğe yazılmış olan Donanımlardan beklenen işlerin yerine getirilebilmesini sağlamaya yönelik yazılımdır . BIOS tarzı Firmware sadece IBM PC uyumlu bilgisyarlarda bulunur (IBM PC compatible computer) , UEFI biraz daha genel bir tanımlama olup 'IBM PC uyumlu' sınıfında olmayan sistemlerde bulunabilir.
- Bazılarının kullandığı UEFI BIOS terimi tamamen yanlıştır , hiçkimse UEFI BIOS a sahip olamaz , lütfen bu terimi kullanmayalım çünkü BIOS - bütün bilgisayarlar için kullanılan genel bir Firmware terimi değildir . O halde bilgisayarımızın Firmware si ya BIOS yada UEFI firmware dir .
Diğer karışıklığa sebep olan nokta da UEFI ve Microsofttur , UEFI ile microsoftun hiçbir alakası yoktur , UEFI yi Microsoft geliştirmemiştir , hiçbir zaman kontrol etmemiş ve de etmeyecektir.
Karıştırılan diğer bir kavramda UEFI yi disable etme(Kapatma) kavramıdır , böyle birşeyin mümkünatı yoktur sisteminizin Firmware sini disable edemezssiniz burada yapılan şey sadece UEFI lerde mavcut olan ve uyumluluk modu denebilecek bir özellikten faydalanmaktır bazen CSM de denilir , birçok UEFI firmware BIOS gibi davranabilir yani Disk teki MBR ye bakar ve buradaki boot loader i çalıştırır ,
Konu UEFI oluncada eninde sonunda GPT disk bölümleme tablosuna ve EFI FAT32 ESPs lere gelir ,
Hatırlarsak BIOS/MBR yaklaşımında bootloader i bulma oldukça tartışmalı bir yaklaşımdı , Diskin ön kısmında sihirli küçük bir kod (MBR) ve dizinleri tanımlayıp boot loader i içeriyor, fakat bu kodun içinde yaşadığı boş alanın büyüklüğü belirsizdi , işte EFI sistem dizini ile MBR alanı sorununa çözüm bulunmuştur , çözüm ise : bazı Dosya sistemlerini (FAT türleri olan FAT12, FAT16 ve AT32 türevleri ) okuyabilmek için Firmware katmanları kullanmaktır. yani bu sistemleri UEFI nin kabul edeceği belirli bir yorumda kodlanması gerekir , EFI sistem dizinin FAT formatında olması gerekir. İlaveten bakınız